Báo cáo ca lâm sàng
Một bệnh nhân nam, 12 tuổi, hoàn toàn khỏe mạnh, đã được tiêm steroid (triamcinolone acetonide) dưới da tại vị trí sẹo lồi ở dái tai trái vào tháng 11 năm 2008.
 |
| Ảnh chụp màu tổng hợp đáy mắt trái cho thấy các cục thuyên tắc steroid màu trắng rải rác trong các động mạch võng mạc ở nhiều góc phần tư (mũi tên) và tình trạng trắng võng mạc lan tỏa ở điểm vàng và các vùng khác của võng mạc. |
Diễn biến ngay sau khi tiêm: Chỉ trong vòng 5 phút sau khi tiêm, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng cấp tính:
Tê mặt bên trái
Vã mồ hôi
Chóng mặt
Giảm cảm giác ở miệng và lưỡi bên trái
Sụp mí trên (ptosis) ở mắt trái
Mất thị lực gần như hoàn toàn ở mắt trái
Thăm khám và Chẩn đoán: Vài giờ sau, các triệu chứng toàn thân của bệnh nhân đã thuyên giảm và thị lực mắt trái cải thiện một phần (mắt phải hoàn toàn bình thường).
Khi được thăm khám bởi chuyên gia võng mạc, kết quả ghi nhận thị lực mắt trái là 20/400. Khám đáy mắt phát hiện nhiều tinh thể steroid màu trắng gây thuyên tắc trong các động mạch võng mạc của mắt trái. Bệnh nhân cũng bị phù trắng võng mạc lan tỏa ở vùng hoàng điểm và các khu vực khác, phù hợp với chẩn đoán tắc động mạch trung tâm võng mạc (CRAO).
Sau 3 ngày, thị lực của bệnh nhân cải thiện lên 20/150.
Thảo luận về biến chứng
Trường hợp này đại diện cho một biến chứng đe dọa thị lực và có khả năng gây tử vong của thủ thuật tiêm steroid dưới da vùng tai.
Nguy cơ từ các thủ thuật tiêm vùng mặt
Việc tiêm chất làm đầy (filler) và corticosteroid dưới da được thực hiện trong nhiều chuyên khoa (Da liễu, Tai mũi họng, Phẫu thuật thẩm mỹ, Nhãn khoa).
Các báo cáo y văn đã ghi nhận các biến cố thuyên tắc mạch máu ở mắt sau khi tiêm ở vùng mặt, bao gồm hốc mắt, mí mắt, mũi, khoang miệng và hàm trên. Các biến cố này có thể gây ra thiếu máu cục bộ bán phần trước, tắc nhánh động mạch võng mạc (BRAO), tắc động mạch trung tâm võng mạc (CRAO) và tắc động mạch mắt.
Do mạng lưới nối thông động mạch phức tạp ở vùng mặt, việc tiêm thuốc có thể gây ra thuyên tắc ngược dòng (retrograde embolisation) vào động mạch mắt hoặc động mạch trung tâm võng mạc. Điều này có thể gây mất thị lực nghiêm trọng và không thể hồi phục.
Khuyến nghị thực hành và xử lý
Để giảm thiểu rủi ro, các chuyên gia y tế cần tuân thủ các nguyên tắc an toàn khi thực hiện bất kỳ mũi tiêm nào ở vùng mặt.
Thực hành an toàn
Hút ngược bơm tiêm (Aspirate): Luôn hút ngược pít-tông trước khi tiêm để kiểm tra xem kim có đi vào mạch máu hay không.
Tiêm chậm: Tiêm thuốc với tốc độ chậm nhất có thể để hạn chế lực đẩy có thể đưa các hạt thuyên tắc vào mạch máu.
Xử lý biến chứng
Bệnh nhân có biểu hiện các vấn đề về thị lực sau khi tiêm steroid cần được đánh giá nhãn khoa ngay lập tức để có thể can thiệp kịp thời nhằm cải thiện thị lực.
Trong trường hợp tắc động mạch trung tâm võng mạc do thuyên tắc, các biện pháp sau có thể được xem xét, mặc dù bằng chứng về hiệu quả còn hạn chế:
Massage nhãn cầu.
Giảm nhãn áp (bằng cách chọc hút tiền phòng hoặc dùng thuốc hạ nhãn áp).
Các biện pháp này nhằm mục đích cố gắng di chuyển cục thuyên tắc và khôi phục lưu lượng máu đến mắt.
Nguồn tham khảo
Bài viết này được biên tập và tóm tắt dựa trên báo cáo lâm sàng:
Tên bài báo: Embolic central retinal artery occlusion after subcutaneous auricular steroid injection Tác giả: Dr Sai H Chavala, MD; Jennifer F Williamson, MD; Eric A Postel, MD Tạp chí: The Lancet, Volume 387, Issue 10034, trang 2235 Ngày xuất bản: 28 tháng 5 năm 2016.