Bạn có bị khô mắt, mờ mắt vào ban đêm? Đôi khi, đó không chỉ là do mệt mỏi hay sử dụng máy tính quá nhiều. Một trường hợp lâm sàng gần đây cho thấy những triệu chứng tưởng chừng đơn giản này có thể là dấu hiệu của việc thiếu hụt Vitamin A nghiêm trọng (VAD), một tình trạng có thể dẫn đến mù lòa nếu không được phát hiện kịp thời.
📖 Trường Hợp Bệnh Nhân: Từ Khô Mắt Đến Đốm Bitot
Một phụ nữ 26 tuổi đến bệnh viện với các triệuu chứng đã kéo dài 6 tháng:
Mắt: Khô, ngứa và đặc biệt là giảm thị lực vào ban đêm (quáng gà).
Các dấu hiệu khác: Khô da và móng tay giòn, dễ gãy.
Bệnh nhân không uống rượu và không có tiền sử phẫu thuật đường ruột. Qua thăm khám, các bác sĩ đã loại trừ các nguyên nhân thường gặp có thể gây cản trở hấp thụ vitamin, như bệnh gan mạn tính, tắc mật hay bệnh lý tuyến tụy.
🔬 Chẩn Đoán: Phát Hiện Dấu Hiệu Đặc Trưng
Mặc dù thị lực ban ngày của bệnh nhân vẫn bình thường (6/6), khi kiểm tra mắt kỹ hơn, bác sĩ phát hiện các đốm hình tam giác, màu trắng, có bọt nằm ở tròng trắng (kết mạc), ngay cạnh rìa tròng đen.
 |
| Các đốm Bitot: Các mảng đối xứng, hình tam giác, sủi bọt, bị sừng hóa trên kết mạc nhãn cầu của bệnh nhân, tiếp giáp với rìa giác mạc (limbus) phía thái dương của cả hai mắt |
Đây chính là đốm Bitot (Bitot's spots), một dấu hiệu lâm sàng kinh điển của bệnh khô mắt (xerophthalmia) giai đoạn X1B (theo phân loại của WHO), gây ra do thiếu hụt Vitamin A nghiêm trọng.
Tất cả các xét nghiệm máu, chức năng gan, thận và xét nghiệm phân tìm ký sinh trùng đường ruột (như giun đũa, giun móc, Giardia...) đều cho kết quả bình thường. Điều này cho thấy nguyên nhân thiếu hụt vitamin A có khả năng cao nhất là do chế độ ăn uống không cung cấp đủ.
💊 Điều Trị Đơn Giản, Hiệu Quả Bất Ngờ
Bệnh nhân được chỉ định điều trị bằng:
Bổ sung Vitamin A: Uống 10.000 IU mỗi ngày trong 3 tháng.
Hỗ trợ tại chỗ: Sử dụng thuốc nhỏ mắt bôi trơn để giảm triệu chứng khô ngứa.
Kết quả: Chỉ sau 1 tháng điều trị, tất cả các triệu chứng và dấu hiệu (bao gồm cả đốm Bitot) của bệnh nhân đã biến mất hoàn toàn.
Là một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, cô được tư vấn về tầm quan trọng của việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, đa dạng, đặc biệt là giàu trái cây và rau củ (nguồn cung cấp Vitamin A dồi dào).
🌍 Thiếu Vitamin A: Vấn Đề Y Tế Toàn Cầu
Ca bệnh này nhấn mạnh một vấn đề sức khỏe lớn hơn:
Tại sao lại có đốm Bitot? Khi thiếu Vitamin A, biểu mô kết mạc bị biến đổi, tích tụ keratin (một loại protein) và vi khuẩn (Corynebacterium xerosis), tạo nên các mảng bọt đặc trưng.
Ai có nguy cơ cao?
Dinh dưỡng kém: Đây là nguyên nhân chính ở các nước thu nhập thấp và trung bình.
Nhu cầu cao: Trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và cho con bú có nhu cầu Vitamin A cao hơn nên dễ bị thiếu hụt.
Nhiễm ký sinh trùng: Ước tính có gần 4,5 tỷ người trên toàn cầu có nguy cơ thiếu Vitamin A do nhiễm ký sinh trùng đường ruột làm cản trở hấp thụ.
Hậu quả nghiêm trọng: Đốm Bitot là một dấu hiệu cảnh báo. Nếu không được điều trị, thiếu Vitamin A sẽ tiến triển thành khô loét giác mạc và gây mù lòa vĩnh viễn. Tỷ lệ tử vong ở những người bị mù do thiếu Vitamin A có thể lên tới 40% trong năm đầu tiên.
💡 Kết Luận
May mắn thay, đốm Bitot và các triệu chứng ban đầu của thiếu Vitamin A đáp ứng rất nhanh với việc bổ sung vi chất. Trường hợp này là một lời nhắc nhở rõ ràng: đừng bao giờ coi thường các triệu chứng như khô mắt hay quáng gà. Đó có thể là tín hiệu khẩn cấp mà cơ thể gửi đến, và việc phát hiện sớm là chìa khóa để ngăn ngừa những tổn thương không thể phục hồi.