Bài viết này trình bày một ca lâm sàng điển hình về mất thị lực trung tâm sau khi hít "poppers" (các hợp chất alkyl nitrite). Đáng chú ý, tình trạng tổn thương võng mạc này có thể không hồi phục, ngay cả sau khi đã ngưng sử dụng chất này. Đây là một lời cảnh báo về nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng từ một chất kích thích giải trí tương đối phổ biến.
Ca lâm sàng
Một người đàn ông da trắng 30 tuổi, không có tiền sử bệnh về mắt, đã đến phòng cấp cứu mắt tại Sidcup vào tháng 10 năm 2012 với triệu chứng mất thị lực trung tâm ở cả hai mắt sau khi hít poppers. Khi kiểm tra, thị lực của bệnh nhân là 6/12 ở mắt phải và 6/18 ở mắt trái. Khám nghiệm sinh hiển vi đèn khe cho thấy những thay đổi tinh tế ở hoàng điểm dưới dạng các đốm vàng tại hố trung tâm (foveal spots). Chụp cắt lớp quang học (OCT) miền phổ cho thấy sự tổn thương rõ rệt của lớp tiếp giáp đoạn trong và đoạn ngoài (IS/OS) của tế bào nón tại hố trung tâm. Sau 6 tháng theo dõi, mặc dù bệnh nhân đã ngưng sử dụng poppers, thị lực và các dấu hiệu lâm sàng vẫn không thay đổi. |
| (A) Ảnh màu đáy mắt trái cho thấy các đốm vàng tinh tế ở vùng hoàng điểm (mũi tên). (B) Chụp cắt lớp quang học độ phân giải cao vùng hoàng điểm mắt trái (spectral domain optical coherence tomography) cho thấy sự gián đoạn (đứt gãy) lớp đoạn trong - đoạn ngoài tế bào cảm quang ở vùng hoàng điểm (mũi tên). |
Thảo luận: Mối liên hệ giữa Poppers và Mất thị lực
Poppers (tiếng lóng chỉ các hợp chất alkyl nitrite khác nhau) thường được sử dụng trong cộng đồng đồng tính nam vì khả năng làm giãn cơ vòng hậu môn và các tác động thần kinh đã biết. Sau những thay đổi về luật pháp vào năm 2006, thành phần chính của poppers là isobutyl nitrite đã được thay thế bằng isopropyl nitrite. Kể từ đó, đã có một số báo cáo về một dạng mất thị lực mới được gọi là bệnh lý võng mạc do poppers (poppers maculopathy).Cơ chế và Tác hại
Cơ chế chính xác mà poppers gây tổn thương cho các tế bào cảm quang trung tâm vẫn chưa rõ, nhưng có một mối quan hệ nhân quả rõ ràng. Mặc dù đã có các cảnh báo trực tuyến nêu rõ nguy cơ của poppers, số lượng cá nhân đến khám với tình trạng mất thị lực liên quan đang gia tăng. Các phát hiện khi soi đáy mắt có thể rất tinh tế, nhưng những thay đổi rõ rệt hơn được nhìn thấy trên hình ảnh OCT.Kết luận và Cảnh báo
Sự sẵn có tương đối dễ dàng và việc sử dụng rộng rãi poppers đang bị đánh giá thấp và là một điều đáng lo ngại, do khả năng gây tổn thương vĩnh viễn cho mắt. Chúng tôi khuyến khích cả người dùng cuối và các chuyên gia y tế nhận thức được những tổn thương tiềm tàng nghiêm trọng và không thể hồi phục mà poppers có thể gây ra đối với thị lực.Nguồn tài liệu tham khảo: Gruener, A. M., Jeffries, M. A. R., El Housseini, Z., & Whitefield, L. (2014). Poppers maculopathy. The Lancet, 384(9953), 1506. (Xuất bản gốc ngày 01 tháng 11 năm 2014).