Mất thị lực đột ngột có thể là một trải nghiệm đáng sợ, nhưng bạn có bao giờ nghĩ rằng nó có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư máu đang quay trở lại không? Bài viết này sẽ đi sâu vào một trường hợp lâm sàng hiếm gặp nhưng cực kỳ quan trọng, cho thấy sự liên kết bất ngờ giữa sức khỏe đôi mắt và bệnh bạch cầu cấp, nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của bác sĩ nhãn khoa trong việc phát hiện sớm ung thư tái phát.
Bối cảnh Bệnh nhân
Tháng 8 năm 2023, một bệnh nhân nam 13 tuổi đến khám tại Viện Mắt LV Prasad (Ấn Độ) với triệu chứng giảm thị lực ở cả hai mắt trong 15 ngày.
Tiền sử y khoa: Bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu cấp dòng lympho T (T-cell ALL) 8 tháng trước đó.
Quá trình điều trị: Đã hoàn thành 3 chu kỳ hóa trị theo phác đồ Berlin-Frankfurt-Münster (BFM) 2002 nhưng sau đó đã không tái khám theo lịch hẹn.
Thăm khám và Chẩn đoán
Kết quả thăm khám mắt cho thấy tình trạng nghiêm trọng:
Thị lực: Mắt phải chỉ còn 20/160, mắt trái mất hoàn toàn nhận thức ánh sáng.
Khám đáy mắt: Cả hai mắt đều có tổn thương dạng mảng vàng trên đĩa thị và bong võng mạc xuất tiết.
Các xét nghiệm sâu hơn đã xác nhận nghi ngờ tồi tệ nhất:
Xét nghiệm máu và tủy xương: Phát hiện tế bào blast chiếm 70%, xác nhận bệnh bạch cầu cấp dòng T đã tái phát.
Chẩn đoán hình ảnh (MRI): Ghi nhận sự dày lên của dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu.
Chẩn đoán cuối cùng: Bệnh bạch cầu cấp tái phát, thâm nhiễm vào dây thần kinh thị giác.
Quá trình Điều trị
Bệnh nhân ngay lập tức được bắt đầu lại phác đồ hóa trị liệu BFM 2002 nguy cơ cao trong 4 tuần, sau đó là giai đoạn điều trị củng cố. Sau hóa trị, kết quả xét nghiệm bệnh tồn dư tối thiểu (MRD) trong tủy xương là âm tính – một dấu hiệu rất tích cực.
Ngoài ra, bệnh nhân còn được quang đông võng mạc toàn bộ bằng laser ở cả hai mắt để phòng ngừa nguy cơ tân mạch võng mạc.
Kết quả và Theo dõi
Sau 5 tháng điều trị tích cực, bệnh nhân đã có những cải thiện đáng kể:
Thị lực: Mắt phải hồi phục ngoạn mục về 20/20. Đáng tiếc, mắt trái vẫn không có khả năng nhận thức ánh sáng.
Tình trạng mắt: Tình trạng bong võng mạc xuất tiết đã được giải quyết, đĩa thị nhạt màu hơn.
Hình A: Mắt phải với tổn thương dạng mảng màu vàng che lấp đĩa thị, các mạch máu giãn, bong võng mạc xuất tiết. Hình B tương tự nhưng mức độ nặng hơn
Bài học Rút ra: Tại sao trường hợp này lại quan trọng?
Thâm nhiễm của tế bào ung thư vào dây thần kinh thị giác là một biểu hiện hiếm gặp nhưng cực kỳ nghiêm trọng của bệnh bạch cầu cấp tái phát. Trường hợp này cung cấp nhiều bài học quý giá:
Dấu hiệu cảnh báo: Giảm thị lực, sưng đĩa thị có thể là dấu hiệu cho thấy ung thư đã tái phát và xâm lấn vào hệ thần kinh trung ương, ngay cả khi không có triệu chứng thần kinh rõ ràng nào khác.
Tiên lượng bệnh: Tiên lượng của việc tái phát phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian, vị trí (tủy xương, hệ thần kinh, hay các vị trí khác). Tái phát càng sớm, tiên lượng càng xấu.
Tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị: Việc bệnh nhân bỏ dở theo dõi có thể đã góp phần vào tình trạng tái phát nghiêm trọng này.
Vai trò của Bác sĩ Nhãn khoa: Trường hợp này là một minh chứng rõ ràng cho thấy bác sĩ nhãn khoa đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư tái phát, từ đó giúp bệnh nhân được chuyển đến bác sĩ huyết học-ung thư kịp thời, tăng cơ hội điều trị thành công.