Bạn đang bị đau lưng mạn tính và tin rằng một tấm nệm "cứng" hay "nệm y tế" (orthopaedic) là giải pháp? Hàng triệu người cũng nghĩ vậy khi đi mua nệm mới. Nhưng khoa học thực sự nói gì? Một đánh giá hệ thống toàn diện đã lật lại vấn đề này, và kết quả có thể khiến bạn ngạc nhiên (và tiết kiệm được rất nhiều tiền).
🛌 Lầm tưởng phổ biến: Nệm cứng tốt cho lưng?
Nhiều người tin rằng một số loại nệm nhất định, đặc biệt là nệm cứng, có tác dụng tích cực đối với chứng đau lưng.
Sự thật là: Thuật ngữ "nệm y tế" (orthopaedic) thực chất không có ý nghĩa y học hay tiêu chuẩn kỹ thuật nào cả. Nó ra đời sau một cuộc khảo sát các bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình vào những năm 1970 và thường được người tiêu dùng hiểu lầm là có lợi ích y tế.
Đáng tiếc, bằng chứng ủng hộ việc sử dụng nệm cứng còn rất thiếu. Các công ty nệm thường quảng cáo lợi ích sức khỏe mà không có gì khác ngoài lời kể (anecdotal evidence) của khách hàng. Tại Anh, 30% trong số ba triệu tấm nệm bán ra mỗi năm là để phục vụ người bị đau lưng.
🔬 Mục tiêu của nghiên cứu: Tìm kiếm sự thật
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành một đánh giá hệ thống (systematic review) – một phương pháp tổng hợp bằng chứng khoa học đáng tin cậy – để trả lời câu hỏi:
Mục tiêu: Xác định xem nệm có thực sự hiệu quả trong điều trị đau lưng dưới mạn tính hay không.
Họ đã rà soát tất cả các cơ sở dữ liệu y khoa lớn (như Central, MEDLINE, EMBASE...) và các nguồn khác tính đến tháng 11 năm 2011 để tìm mọi nghiên cứu (bất kể loại hình) đánh giá việc sử dụng nệm như một can thiệp cho người lớn bị đau lưng mạn tính.
📊 Kết quả: Bằng chứng quá yếu và không rõ ràng
Sau khi rà soát, đây là những gì các nhà nghiên cứu tìm thấy:
Tổng cộng 9 nghiên cứu được đưa vào, bao gồm 674 người (4 nghiên cứu RCT và 5 nghiên cứu không ngẫu nhiên).
Vấn đề lớn về chất lượng: 8 trong số 9 nghiên cứu này được đánh giá là có nguy cơ sai lệch cao (high risk of bias). Do báo cáo kém, rất khó để đánh giá rõ ràng về rủi ro của chúng.
Không thể phân tích gộp: Vì các thử nghiệm quá khác nhau (đặc biệt là về loại nệm được sử dụng) và chất lượng kém, các nhà nghiên cứu không thể thực hiện phân tích gộp (meta-analysis) để đưa ra một con số kết luận chung.
Một tia hy vọng nhỏ (nhưng...): Có một thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát (RCT) duy nhất có nguy cơ sai lệch thấp cho thấy:
Việc sử dụng nệm "cứng vừa" (medium-firm) có thể làm giảm các khuyết tật liên quan đến đau lưng mạn tính tốt hơn so với nệm "cứng" (firm).
Tuy nhiên, tổng thể nghiên cứu này không đạt được ý nghĩa thống kê (tức là kết quả này có thể chỉ là do ngẫu nhiên).
💡 Kết luận: Chúng ta thực sự không biết
Đây là đánh giá hệ thống đầu tiên điều tra tác động của nệm đối với chứng đau lưng dưới mạn tính.
Kết luận quan trọng nhất là:
Hiện tại, không có bằng chứng chất lượng cao nào ủng hộ việc khuyên dùng một loại nệm cụ thể để điều trị đau lưng mạn tính.
Dựa trên các bằng chứng hiện có, chúng ta vẫn chưa thể thực sự khuyên bệnh nhân nên mua loại nệm nào là tốt nhất, hoặc liệu nệm có bất kỳ tác dụng thực sự nào trong việc kiểm soát cơn đau lưng mạn tính hay không.